İhmaller zinciri 540 denizcinin hayatına mal oldu

Burak ARTUNER

Sultan Abdülhamid tarafından Japonya’ya gönderilmiş olan Ertuğrul firkateyni 16 Eylül 1890’da dönüş yolculuğu sırasında, tayfuna tutulmuş ve batmıştı. Bu faciada, 62 subay ve 547 erden kurulu mürettebattan sadece 6 subay ile 63 er kurtulabilmişti. 540 Osmanlı denizcisi bu faciada hayatlarını kaybetmişti.

HER ŞEY ZİYARETLE BAŞLADI

1889 yılında Japon imparatoru, Abdülhamid’e nişan ve hediyeler göndermişti. Padişah Japonların bu nazik adımına karşılıkta bulunmak istemişti. Sadrazam Kâmil Paşa, Japon imparatoruna bilmukabele nişan ve hediyeler gönderilmesini; bunların askerî ve mülki ricalden birkaç mühim şahsiyet ile ve o taraflara daima sefer yapan yabancı vapurlardan biriyle yollanmasının münasip olacağını söylemişti.

PADİŞAH FİKRE SICAK BAKTI

Ancak padişahın etrafındakiler, Osmanlı sancağının Uzak Doğu sularında dalgalanmasının şanlı ve şerefli olacağını anlatmışlar, hilafet fikrinin yayılmasına önem veren Sultan Abdülhamid, Uzak Doğu’daki Müslüman kütlelerini de düşünerek bu fikri benimsemişti.

“GEMİ DAYANMAZ” SÖYLEMLERİNE KARŞI RAPOR ÇIKARILDI

Yalnız bu uzun seyahate Ertuğrul firkateyninin gideceği duyulunca, bu geminin o sulara ve
bu seyahate dayanacak durumda bulunmadığı dillendirilmeye başlanmıştı. Bunun üzerine Abdülhamid, Bahriye nezaretinden bir tahkikat yapılmasını ister. 10 Temmuzda Bahriye nazırı Hasan paşa gemi için müspet rapor verdi ve Abdülhamid’in emri ile Ertuğrul, 15 Temmuz sabahı yola çıktı.

Abdülaziz devrinden beri Osmanlı donanması hizmetinde bulunan İngiliz amirali Woods Paşa’nın, Ertuğrul’un böyle bir seyahate gönderilmesinin tehlikeli olduğuna dair itirazları da dikkate alınmadı. Ertuğrul, 25 yaşında ve ahşap gemiydi 1861 yılında İstanbul tersanesinde yapılmıştı. 2344 tonluk gemi hem yelken ve hem de istim makinesiyle hareket ediyordu. Sürati saatte on mildi.

11 AY SÜREN ZORLU YOLCULUKLA VARMAYI BAŞARDILAR

1889’un son günlerinde Singapur’a ulaşan Ertuğrul, 1890’ın mart ayında hâlâ bu limandaydı. Bu tarihlerde gazeteler, gemide, salgın hastalık bulunduğunu yazdılar ve İstanbul’dan, firkateynin kaptanı Osman Paşa’ya Yokohama’ya hareket etmesinin bildirildiğini de eklediler. Gemi 11 ay süren bir yolculuktan sonra 7 Haziran’da Yokohama limanina demir attı.

Türk denizcileri büyük sevgi ve şenliklerle karşılandı. Geminin kaptanı ve fevkalâde elçi Osman Paşa, Abdülhamid’in yolladığı nişanları ve hediyeleri Japon imparatoruna verdi.

JAPONLAR TAYFUN MEVSİMİNİ HATIRLATTI

Misafirlik üç ay sürdü. Eylül ortalarında dönüş için hazırlık başladığında Japonlar, mevsimin tayfunlarını hatırlatarak, geminin esaslı tamir görmesini ve dönüş tarihinin tehirini tavsiye ettiler.

KAZANI PATLADI VE SÜRÜKLENDİ

Gemi süvarisi, İstanbul’dan katî emir aldığını bildirerek 14 Eylül’de demir aldırdı. Ertuğrul Yokohama limanından ayrıldı. 16 Eylül öğleden sonra gemi şiddetli bir tayfuna yakalandı. Gemi, Kumanoada denizinde seyrederken kazanı patladı ve başıboş sürüklendi. Oşima Adası’nın gü- ney burnundaki Funkara kayalıklarına çarparak, parçalandı.

KOMUTAN GEMİSİNİ TERK ETMEDİ

Osman Paşa gemisini terk etmedi. Ancak 6 subay ile 63 bahriyeli, çoğu yaralı durumda sağ olarak karaya ulaşabildiler. İstanbul gazeteleri 25 Eylül sabahı felâket haberini verdiler. Birkaç gün sonra da Ertuğrul firkateyninin tamir edilmiş olduğundan, bu tayfunlara hiçbir geminin dayanamadığını da yazmaktan geri durmadılar.

O tarihlerde Heybeliada Deniz Okulu’nun, 20 ilà 25 subay adayını mezun edebildiği göz önünde tutulursa facianın, subay kadrosu bakımından Osmanlı donanması için nasıl bir darbe teşkil ettiği de açıktır. Her nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın bu ziyaret, Japonya ile diplomatik ilişkileri farklı bir boyuta taşınmasındaki öncü rolüyle tarihe geçmiştir.

patronlardunyasi.com